آئین نامه و بخش نامه دوره های کاردانی و کارشناسی

با توجه به اهداف و رسالتهاي نظام آموزشي عالي کشور و فرصت پيش آمده در ماده 15 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوري اسلامي ايران ( مصوب 15/10/89) که کيفي سازي برنامه ها به خصوص ارتقاي شاخصهاي کيفي رشته هاي تحصيلي در آن مد نظر قرار گرفته است ، اين آيين نامه متناسب با الزامات و انتظارات موجود تدوين شده است.
ماده 1. هدف
هدف از تدوين اين آيين نامه، تنظيم امور آموزش دانشگاهي براي تربيت نيروي انساني متعهد، متخصص و متناسب با نيازهاي جامعه و ايجاد هماهنگي در فعاليت هاي آموزشي دانشگاه ها و موسسات آموزش عالي کشور و استفاده بهينه از ظرفيت هاي موجود در جت ارتقاي سطح کيفي آموزشي دانشجويان است.
ماده 2. تعاريف
2-1. وزرات: وزارت علوم، تحقيقات و فناوري.
2-2. موسسه: منظور کليه دانشگاه ها و موسسات آموزش عالي مجري يک يا چند دوره کارداني، کارشناسي ناپيوسته و کارشناسي پيوسته مورد تاييد وزارت است.
2-3. شوراي آموزشي: منظور شوراي آموزشي « موسسه» است.
2-4.دوره: منظور دوره هاي کارداني، کارشناسي پيوسته و ناپيوسته است که به صورت روزانه، نوبت دوم، نيمه حضوري، طبق ضوابط مربوط برگزار مي شود.
2-5. روزانه: منظور شيوه آموزشي است که دانشجو با بهره گيري از قانون آموش رايگان و يا با پرداخت شهريه ( حسب مورد) و به صورت حضوري در يکي از « موسسه» هاي آموزش عالي تحصيل مي کند.
2-6. نوبت دوم: منظور شيوه آموزشي است که دانشجو بدون بهره مندي از آموزش رايگان و با پرداخت شهريه و به صورت حضوري، در دانشگاه هاي دولتي تحصيل مي کند.
2-7. آموزش نيمه حضوري: آموزشي است که بخشي از فرايند يادگيري، با استفاده از رسانه هاي نوشتاري، صوتي- تصويري و الکترونيکي انجام و تنها کلاس هاي رفع اشکال به صورت چهره به چهره برگزار مي شود.
2-8. آموزش مهارتي: آموزشي است که براي ارتقاي سطح دانش فني، کارآيي و توانايي دانشجو در رشته مربوط برگزار مي شود.
2-9. راهنماي تحصيلي: عضو هيئت علمي آگاه و مسلط به امور آموزشي است که از سوي « موسسه» مربوط انتخاب مي شود تا راهنماي دانشجويان
در امور علمي، فرهنگي و تحصيلي باشد.
2-10. واحد درسي: مقدار يا ميزان درسي است كه مفاد آن به صورت نظري 16 ساعت ، عملي يا آزمايشگاهي 32 ساعت ،كارگاهي يا عمليات
ميداني48 ساعت، كار آموزي و کار ورزي يا کار در حوزه کاربرد 64 ساعت،در طول يك نيمسال تحصيلي يا دوره تابستاني و طبق برنامه مصوب درسي ارائه مي شود . رشته هايي كه داراي پروژه هستند، مدت اجراي پروژه متناسب با واحد آن، از سوي استاد مربوط تعيين مي شود.
2-11. درس جبراني: درسي است که به تشخيص گروه آموزشي، گذراندن آن براي رفع کمبود دانش و يا مهارت دانشجو، در آغاز يا طي دوره تحصيلي مربوط ضروري است.
2-12. رشته تحصيلي: مجموعه به هم پيوسته اي از دروس دانشگاهي است که با محتوا و روش شناسي خاص در قالب برنامه هاي درسي در دوره هاي تحصيلي مختلف به اجرا گذاشته مي شود.
2-13.دوره کارداني: دوره تحصيلي است که پس از دوره متوسطه آغاز مي شود و دانشجو با گذراندن 68 تا 72 واحد درسي طبق برنامه درسي مصوب رشته تحصيلي به دريافت مدرک کارداني نائل مي شود.
2-14. دوره کارشناسي پيوسته: دوره تحصيلي است که پس از دوره متوسطه آغاز مي شود و دانشجو با گذراندن 130 تا 140 واحد درسي و طبق برنامه درسي مصوب ( حسب رشته، طرح پژوهشي يا پايان نامه را نيز شامل شود) به دريافت مدرک کارشناسي نائل مي شود.
2-15. دوره کارشناسي ناپيوسته: دوره تحصيلي است که پس از دوره کارداني آغاز مي شود و دانشجو با گذراندن تعداد 68 الي 72 واحد درسي و طبق برنامه درسي مصوب به دريافت مدرک کارشناسي ناپيوسته نائل مي گردد.
2-16.گرايش تحصيلي: جهت گيري تخصصي در يک رشته تحصيلي است.
2-17. گروه آزمايشي: مجموعه رشته هاي مختلف تحصيلي است که براي ورود به تحصيل آنان، مواد آزموني مشترک برگزار مي شود.
2-18.گروه آموزشي: بنيادي ترين واحد سازماني دانشگاهي مشتکل از تعدادي عضو هيئت علمي است که با تاکيد بر آموزش، به توليد ترويج و انتشار علم در يک حوزه تخصصي مي پردازد.
2-19. دانشجو: فرد پذيرفته شده اي است که در مهلت مقرر و بر اساس ضوابط و مقررات جاري، در « موسسه» ثبت نام مي کند.
2-20. دانش آموخته: فردي است که يکي از دوره هاي تحصيلي را با موفقيت به پايان برساند و برابر ضوابط معين، گواهي يا مدرک تحصيلي مربوط را دريافت کند.
ماده 3. ضوابط عمومي و اختصاصي ورود به دوره
3-1. داشتن شرايط عمومي ورود به آموزش عالي برابر مصوبات و مقررات مراجع ذي صلاح.
3-2. احراز توانمندي علمي مطابق مقررات وزارت.
ماده 4. هر سال تحصيلي مرکب از دو نيمسال تحصيلي و به انتخاب موسسه يک دوره تابستاني است و هر نيمسال تحصيلي شامل 16 هفته آموزش و دو هفته امتحانات پاياني و دوره تابستاني شامل 6 هفته آموزش و يک هفته امتحانات پايان دوره است .
تبصره: در ارائه دروس دوره تابستان، دروس مهارتي اولويت دارند.
ماده5. آموزش در « موسسه» مبتني بر نظام واحدي است .
ماده 6. « موسسه» موظف است، برنامه هاي آموزشي و درسي مصوب شوراي برنامه ريزي آموزش عالي « وزارت» را براي دوره اي که پذيرش دانشجو
داشته است، اجراء نمايد.
ماده 7. دانشجو در هر نيمسال تحصيلي مي تواند حداقل 14 و حداکثر 20 واحد درسي انتخاب کند و حداکثر واحد مجاز انتخابي در دوره تابستاني 6 واحد است.
تبصره 1: اگر معدل دانشجويي در يک نيمسال حداقل 17 باشد، در نيمسال تحصيلي بعد مي تواند حداکثر تا 24 واحد درسي را اخذ نمايد.
تبصره 2: در آخرين نيمسال تحصيلي دانشجو مي تواند صرف نظر از معدل کل ( کمتر از 10 نباشد) و مشروطي تا 24 واحد اخذ نمايد.
تبصره 3 : در شرايطي که از تحصيل دانشجو حداکثر 8 واحد درسي باقي مانده باشد، مي تواند واحدهاي مذکور را در دوره تابستاني انتخاب نمايد.
تبصره 4: واحدهاي انتخابي دانشجو در ابتداي هر نيمسال تحصيلي ( به جز آخرين نيمسال تحصيلي) به هر دليلي نبايد کمتر از 14 واحد درسي باشد. در
صورتي که واحدهاي انتخابي يا باقيمانده دانشجو در پايان نيمسال، بنا به دلايل موجه و خارج از اراده دانشجو ( به تشخيص « موسسه» ) به کمتر از 14 واحد درسي برسد، اين نيمسال به عنوان يک نيمسال تحصيلي کامل در سنوات تحصيلي وي محسوب مي شود ، ( اما به منظور بررسي وضعيت مشروطي يا ممتازي دانشجو، نمرات واحد هاي اين نيمسال با نمرات دروس نيمسال بعدي دانشجو در محاسبه معدل دو نيمسال منظور خواهد شد. ماده 8. در صورتي که دانشجو براي فراغت از تحصيل تنها دو درس نظري باقيمانده داشته باشد، مي تواند آن دو درس را به صورت معرفي به استاد بگذراند.
تبصره: در صورتي که دو درس معرفي به استاد منتهي به دوره تابستاني شود، سقف واحد نبايد ( با رعايت تبصره 3 ماده 7) از 8 واحد درس تجاوز نمايد. ماده 9. چگونگي و ترتيب ارائه کليه دروس هر دوره با رعايت پيش نياز ( تقدم و تاخر) دروس ( طبق برنامه درسي مصوب) بر عهده شوراي آموزشي گروه است.
تبصره: دانشجو در آخرين نيمسال تحصيلي ، از رعايت مقررات مربوط به پيش نياز ( تقدم و تاخر) دروس معاف است. ماده 10. تعداد واحدهاي جبراني براي رشته هاي غير مرتبط در دوره هاي کارداني و کارشناسي ناپيوسته 6 واحد و براي دوره هاي کارشناسي حداکثر
10 واحد مي باشد. نمره دروس جبراني در معدل نيمسال و کل محاسبه مي شود.
ماده 11. تحصيل دانشجو در هر زمان و فقط در يک دوره و يک رشته تحصيلي امکان پذير است.
تبصره: تحصيل همزمان دانشجويان « برگزيده علمي» ، تابع ضوابط مصوب « وزارت» است.
ماده 12. برنامه ريزي و اتخاذ تصميم درباره موارد حذف، اضافه و حذف اضطراري دروس بر عهده شوراي آموزشي موسسه است. تبصره: در شرايط خاص، حذف کليه دروس يک نيمسال تحصيلي با درخواست کتبي دانشجو و تاييد شوراي آموزشي موسسه تا قبل از شروع امتحانات امکان پذير است.
ماده 13. حداکثر مدت مجاز تحصيل در دوره هاي کارداني و کارشناسي نا پيوسته 5/2 سال و در دوره کارشناسي پيوسته 5(پنج) سال است.
ماده 14. گروه آموزشي موظف است براي هدايت علمي و فرهنگي دانشجو از بدو ورود يکي از اعضاي هيئت علمي را به عنوان استاد راهنماي تحصيلي تعيين و اعلام نمايد.
ماده 15. حضور دانشجو در تمام جلسات درس الزامي است.
تبصره: اگر دانشجو در درسي بيش از 16/3 جلسات و يا در جلسه امتحان پايان نيمسال غيبت داشته باشد، با تشخيص شوراي آموزشي موسسه، آن درس حذف مي شود.
ماده 16. ارزيابي پيشرفت تحصيلي دانشجو در هر درس بر اساس حضور و فعاليت در کلاس، انجام تکاليف آموزشي – پژوهشي و نتايج امتحانات ميان
نيمسال و پايان نيمسال انجام مي گيرد.
تبصره 1: مرجع ارزيابي دانشجو در هر درس، مدرس آن درس است.
تبصره 2: برگزاري امتحان پايان نيمسال براي هر درس نظري، الزامي است.
ماده 17. معيار ارزيابي پيشرفت تحصيلي دانشجو نمره درس است که به صورت عددي از صفر تا بيست (20-0) مي باشد.
تبصره 1: مدرس هر درس موظف است، گزارش نمره ارزيابي نهايي درس دانشجويان را ظرف مدت 10 روز از تاريخ برگزاري امتحان پايان نيمسال آن درس به اداره آموزش دانشکده يا واحد مربو اعلام نمايد.
تبصره 2: دانشجويي که به نمره ارزيابي درس، تقاضاي تجديد نظر داشته باشد، مي تواند ظرف مدت يک هفته از تاريخ اعلام نمره، تقاضاي تجديد نظر
کتبي خودر ا به اداره آموزش دانشکده يا واحد مربوط تسليم کند. مدرس هر درس نيز موظف است ، ظرف مدت يک هفته، از تاريخ دريافت تقاضاي تجديد نظر دانشجويان، به اعتراضات دانشجويان رسيدگي و اشتباهات احتمالي را بر طرف و نمره قطعي را به اداره آموزش دانشکده يا واحد مربوط اعلام کند. تبصره 3: نمرات دروس تمرين دبيري، کارآموزي، کارورزي، عمليات صحرايي، کار در عرصه و دروسي که در برنامه درسي مصوب توام با تکليف پژوهشي
ارائه مي شود، در صورتي که به تشخيص مدرس و تاييد گروه آموزشي مربوط، تکميل آنها در طول يک نيمسال تحصيلي ميسر نباشد، نا تمام تلقي مي شود، نمره نا تمام بايد حداکثر ظرف مدت چهل و پنج ( 45) روز از تاريخ پايان امتحانات، با رعايت مهلت هاي مذکور در تبصره 2 اين ماده به نمره قطعي تبديل شود.
تبصره 4: نمره درس پس از قطعي شدن ، غير قابل تغيير است.
تبصره 5: مدرس موظف است، برگه هاي امتحاني هر درس را به عنوان سابقه درس، حداقل تا دو نيمسال تحصيلي بعد نگهداري نمايد.
ماده 18. حداقل نمره قبولي در هر درس 10 است و معدل نمرات دانشجو در هر نيمسال تحصيلي نبايد کمتر از 12 باشد.
تبصره: دانشجويي که در يک يا چند درس نمره قبولي کسب نکند، چنانچه در نيمسال هاي بعدي دروس فوق را با حداقل نمره 14 بگذراند، نمره قبلي از کارنامه دانشجو حذف مي شود و در معدل نيمسال فوق و کل محاسبه نخواهد شد.
ماده 19. چنانچه معدل نمرات هر نيمسال تحصيلي دانشجو کمتر از 12 باشد، دانشجو در آن نيمسال مشروط تلقي مي شود. دانشجوي مشروط، در نيمسال بعد ( جز در آخرين نيمسال تحصيلي ) حق انتخاب بيش از 14 واحد درسي را ندارد.
ماده 20. حداکثر نيمسال هاي مشروطي مجاز در دوره کارداني و کارشناسي ناپيوسته دو نيمسال و در دوره کارشناسي پيوسته 3 نيمسال اعم از متوالي يا متناوب است ، در مواردي که معدل دانشجو 12 يا بالاتر باشد، در سقف سنوات مجاز مي تواند تا زماني که در نيمسال هاي بعدي مشروط نشود ، به تحصيل ادامه دهد در غير اين صورت از تحصيل محروم مي شود.
ماده 21. دانشجو مي تواند در دوره کارداني و کارشناسي ناپيوسته يک نيمسال و در دوره کارشناسي پيوسته دو نيمسال از مرخصي تحصيلي استفاده نمايد.
تبصره 1: « موسسه» مي تواند با رعايت سقف مدت مجاز تحصيل دانشجو ، نسبت به صدور سنوات تحصيلي وي تصميم بگيرد .
تبصره 2: حداکثر مدت مجاز مرخصي زايمان دانشجو دو نيمسال تحصيلي و بدون احتساب در سنوات تحصيلي است..
تبصره 3: مدت مجاز مرخصي پزشکي دانشجو ، در صورت تاييد پزشک معتمد « موسسه» و شوراي آموزشي، دو نيمسال تحصيلي و بدون احتساب در سنوات تحصيلي است.
ماده 22. دانشجويان مشمول تحصيل رايگان، در صورت عدم کسب نمره قبولي در هر درس يا حذف درس، براي انتخاب مجدد آن درس، موظف به پرداخت هزينه مربوط مطابق تعرفه مصوب هستند.
ماده 23. عدم ثبت نام دانشجو در هر نيمسال تحصيلي ( بدون کسب اجازه از « موسسه» )، انصراف از تحصيل محسوب مي شود.
تبصره: تصميم گيري در مورد بازگشت به تحصيل دانشجوي منصرف از تحصيل برعهده شوراي آموزشي موسسه است.
ماده 24. دانشجويي که قصد انصراف از تحصيل داشته باشد، بايد درخواست انصراف خود را به اداره آموزش « موسسه» تسليم کند، اين دانشجو مجاز است، فقط براي يک بار تا شروع نيمسال بعدي ، تقاضاي انصراف خودرا پس بگيرد، در غير اين صورت، پس از انقضاي اين مهلت، حکم انصراف وي از تحصيل صادر مي شود.
ماده 25. دانشجوي دوره هاي کارداني و کارشناسي پيوسته با داشتن شرايط زير مي تواند از يک رشته يا گرايش به رشته يا گرايش ديگر تحصيلي در آن گروه آزمايشي يا در يک گروه آزمايشي ديگر و در همان « موسسه» تغيير رشته يا گرايش دهد:
الف) وجود رشته يا گرايش مورد تقاضاي دانشجو در همان «موسسه».
ب) کمتر نبودن نمره اکتسابي دانشجو در آزمون سراسري از نمره کشوري آن رشته يا گرايش در « موسسه» ( در سال پذيرش).
ج) امکان ادامه تحصيل دانشجو در سنوات مجاز باقيمانده.
د) موافقت گروه آموزشي و تاييد شوراي آموزشي موسسه.
تبصره: دانشجو در هر دوره تحصيلي فقط براي يک بار مي تواند با رعايت شرايط فوق، تغيير رشته يا گرايش دهد .
ماده 26. تغيير رشته در دوره کارشناسي ناپيوسته ممنوع است ، اما تغيير گرايش با داشتن شرايط و ضوابط ذکر شده در ماده 25 امکان پذير است. ماده 27. ميهماني و انتقال دانشجو مطابق آيين نامه ميهماني و انتقال دانشجويان دوره هاي کارداني و کارشناسي دانشگاه ها و موسسات آموزش عالي دولتي و غير دولتي مصوب وزارت ( ابلاغيه شماره 18503/ و مورخ 10/7/89 و الحاقات و اصلاحات بعدي آن ) ميسر مي باشد.
ماده 28. انتقال توام با تغيير رشته يا گرايش، مشروط به احراز همزمان شرايط تغيير رشته يا گرايش انتقال( موضوع مواد 25، 26 و 27) و با توافق « موسسات » مبداء و مقصد تنها براي يک بار امکان پذير است.
ماده 29. دروسي که دانشجو در رشته يا گرايش قبلي گذرانده است، در گروه آموزشي رشته جديد بررسي و معادل سازي مي شود و فقط دروسي از وي پذيرفته مي شود که به تشخيص گروه آموزشي، با دروس رشته يا گرايش جديد، اشتراک محتوايي ( طبق برنامه درسي مصوب) داشته باشد و نمره هر يک از آن دروس کمتر از 12 نباشد. در اين صورت، فقط دروس پذيرفته شده و نمره آنها با احتساب در معدل کل و سنوات در کارنامه دانشجو ثبت و باقي مي ماند.
ماده 30. تاريخ فراغت از تحصيل دانشجو ، روزي است که آخرين نمره قطعي درس دانشجو در آموزش موسسه ثبت مي شود .
ماده 31. به دانشجويي که کليه واحدهاي درسي دوره را با ميانگين حداقل 12 گذرانده باشد حسب مورد مدرک تحصيلي کارداني ،کارشناسي پيوسته يا کارشناسي ناپيوسته ارائه مي شود .
تبصره: در صورتي که دانشجويي در طول مدت مجاز تحصيل نتواند معدل کل خود را به 12 برساند، تنها يک نيمسال به وي فرصت داده مي شد تا با اخذ مجدد حداکثر 20 واحد از دروس دوره ، ميانگين کل دروس خود را به حداقل 12 برساند و مدرک تحصيلي دوره را دريافت کند، در غير اين صورت از تحصيل محروم مي شود.
ماده 32. در صورتي که تعداد واحدهاي گذرانده شده دانشجوي منصرف يا محروم از تحصيل در دوره کارشناسي پيوسته، برابر يا بيشتر از واحدهاي مورد نياز دوره کارداني با معدل نمره 12 يا بالاتر باشد، مي تواند مدرک کارداني در همان رشته دريافت کند. در غير اين صورت، به دانشجوي مذکور و همچنين به دانشجوي منصرف يا محروم از تحصيلي در دره کارداني، فقط يک گواهي مبني بر تعداد واحدهاي گذرانده شده با درج نمرات و معدل کل داده خواهد شد.
تبصره 1: در صورتي که دانشجوي منصرف يا محروم از تحصيل دوره کارشناسي پيوسته بيش از واحدهاي مورد نياز براي دوره کارداني را گذرانده باشد، موسسه مي تواند دروسي را که دانشجو با نمره 12 يا بالاتر گذرانده است ملاک سنجش مدرک کارداني قرار دهد.
تبصره 2: صدور مدرک کارداني حسب تقاضاي دانشجو و صرف نظر از وجود دوره کارداني مصوب در آن رشته يا مجري بودن « موسسه» محل تحصيل دانشجو انجام مي گيرد.
ماده 33 . اين آيين نامه حاوي اصول و ضوابط کلي حاکم بر دوره کارداني، کارشناسي پيوسته و ناپيوسته است و « موسسه» موظف است ،شيوه نامه هاي اجرايي مربوط را صرفاً در چارچوب مفاد آيين نامه تدوين و ضمن اطلاع رساني اجراء نمايد.
ماده 34. هر گونه تفسير مفاد اين آيين نامه و نظارت بر حسن اجراي آن بر عهده معاونت آموزشي « وزارت » است.
ماده 35. اين آيين نامه در 35 ماده و 26 تبصره در جلسه 803 مورخ 8/5/91 به تصويب شوراي برنامه ريزي آموزش عالي رسيد و براي دانشجويان ورودي سال تحصيلي 92-1391 به بعد و از تاريخ ابلاغ لازم الاجراء است و کليه آيين نامه ها و بخشنامه هاي مغاير با آن لغو و بلا اثر اعلام مي شود.